Perl چیست؟ آموزش کامل و جامع Perl

Perl (Practical Extraction and Reporting Language) یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، همه‌منظوره و تفسیری است که برای پردازش متن، مدیریت سیستم و برنامه‌نویسی وب طراحی شده است.

#!/usr/bin/perl
use strict;
use warnings;

print "سلام دنیا!\n";

my $name = "علی";
print "سلام $name\n";

Perl در سال ۱۹۸۷ توسط لری وال (Larry Wall) ایجاد شد. هدف اصلی آن ترکیب قابلیت‌های sed، awk و shell scripting در یک زبان واحد بود.

یک اسکریپت Perl معمولاً از بخش‌های زیر تشکیل شده است:

#!/usr/bin/perl
use strict;
use warnings;
use utf8;

# تعریف متغیرها
my $variable = "مقدار";

# تعریف توابع
sub my_function {
    my ($param) = @_;
    return $param;
}

# بدنه اصلی برنامه
print "برنامه اصلی\n";

نحو Perl ترکیبی از زبان‌های C، shell script، awk و sed است. این زبان دارای ویژگی‌های منحصر به فردی در نگارش کد است.

علامت‌های خاص در Perl

# متغیر اسکالر
$scalar = "مقدار";

# آرایه
@array = (1, 2, 3);

# هش (دیکشنری)
%hash = (
    'کلید' => 'مقدار',
    'key'  => 'value'
);

Perl سه نوع اصلی متغیر دارد: اسکالر، آرایه و هش. هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند.

انواع متغیر

#!/usr/bin/perl
use strict;
use warnings;

# متغیر اسکالر - می‌تواند عدد، رشته یا reference باشد
my $name = "علی";
my $age = 25;
my $height = 1.75;

# آرایه - لیستی از مقادیر
my @fruits = ("سیب", "پرتقال", "موز");
print $fruits[0];  # چاپ: سیب

# هش - جفت‌های کلید-مقدار
my %person = (
    name => "علی",
    age  => 25,
    city => "تهران"
);
print $person{name};  # چاپ: علی

Perl به خاطر پشتیبانی قوی از عبارات منظم (regex) شناخته می‌شود. این ویژگی یکی از نقاط قوت اصلی زبان است.

# جستجو در متن
$text = "سلام دنیا";
if ($text =~ /سلام/) {
    print "پیدا شد!\n";
}

# جایگزینی
$text =~ s/دنیا/ایران/;  # جایگزینی دنیا با ایران

# استخراج ایمیل
$email = "[email protected]";
if ($email =~ /^[\w\.-]+@[\w\.-]+\.\w+$/) {
    print "ایمیل معتبر است\n";
}

توابع در Perl با کلمه کلیدی sub تعریف می‌شوند و می‌توانند پارامتر دریافت کرده و مقدار برگردانند.

sub greet {
    my ($name) = @_;  # دریافت پارامتر
    return "سلام $name!";
}

sub calculate_sum {
    my (@numbers) = @_;
    my $sum = 0;
    $sum += $_ for @numbers;
    return $sum;
}

# استفاده از توابع
print greet("علی");  # چاپ: سلام علی!
my $total = calculate_sum(1, 2, 3, 4, 5);  # جمع: 15

ماژول‌ها در Perl امکان سازماندهی و استفاده مجدد از کد را فراهم می‌کنند. CPAN (Comprehensive Perl Archive Network) یکی از بزرگترین مخازن ماژول است.

use strict;
use warnings;
use JSON;
use DBI;
use LWP::Simple;

# استفاده از JSON برای پردازش داده
my $json_text = '{"name": "علی", "age": 25}';
my $data = decode_json($json_text);
print $data->{name};

# اتصال به دیتابیس با DBI
my $dbh = DBI->connect("DBI:mysql:database=test", "user", "password");

# دریافت صفحه وب با LWP::Simple
my $content = get("https://example.com");

Perl ابزارهای قدرتمندی برای کار با فایل‌ها ارائه می‌دهد.

# خواندن فایل
open(my $fh, '<', 'input.txt') or die "نمی‌توان فایل را باز کرد: $!";
while (my $line = <$fh>) {
    chomp $line;
    print $line;
}
close $fh;

# نوشتن در فایل
open(my $fh, '>', 'output.txt') or die "نمی‌توان فایل را باز کرد: $!";
print $fh "این یک متن تست است\n";
close $fh;

# اضافه کردن به فایل
open(my $fh, '>>', 'log.txt') or die "نمی‌توان فایل را باز کرد: $!";
print $fh "لاگ جدید\n";
close $fh;

رعایت اصول و بهترین شیوه‌های کدنویسی در Perl به بهبود کیفیت و نگهداری کد کمک می‌کند:

۱. استفاده از use strict و use warnings

این دستورات به شناسایی خطاهای احتمالی کمک می‌کنند.

۲. نام‌گذاری مناسب متغیرها

استفاده از نام‌های معنادار و توصیفی برای متغیرها و توابع.

۳. مستندسازی کد

استفاده از کامنت‌های مناسب و POD (Plain Old Documentation) برای مستندسازی.

Perl در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد:

۱. مدیریت سیستم

اتوماسیون وظایف سیستمی و اسکریپت‌نویسی سرور

۲. پردازش متن

تحلیل لاگ‌ها، پردازش فایل‌های متنی و تبدیل فرمت‌ها

۳. برنامه‌نویسی وب

توسعه اپلیکیشن‌های وب با استفاده از فریم‌ورک‌هایی مانند Catalyst و Mojolicious

برای توسعه بهتر با Perl، ابزارهای مفید زیر را در نظر بگیرید:

محیط‌های توسعه

– Padre IDE
– Visual Studio Code با افزونه Perl
– Komodo IDE

ابزارهای تست

– Test::More
– Test::Simple
– Devel::Cover

ابزارهای دیباگ

– Perl Debugger (perl -d)
– Devel::ptkdb
– Devel::Trace